مراسم عزاداری در جنوب ایران با سنج و دمام آغاز مى شود. در واقع پس از سلام و دعاى آخرین روضه خوان، بلافاصله بوق به صدا در مى آید. بوق که از جنس شاخ نوعى گوزن است و زیبایى ظاهرى خاصى نیز دارد، آغاز مراسم را اعلام مى کند. پس از چند لحظه، دمامها با ریتم خاص به صدا در مى آیند و سنج ها نیز خود را با دمام هماهنگ مى کنند. گروه سنج و دمام متشکل از هفت دمام و چهار الى ده سنج نواز است. دمامها نیز ترتیب
خاصی دارند....
یک نفر در ابتدا ایستاده که به او اشکون (Eshkoun) نواز مى گویند. در دو سوى او شش نفر (هر سمت سه نفر) قرار مى گیرند. دو نفر نزدیکترین به شخص اول غمبر (Qember) نواز نام دارند. نوازنده اشکون وظیفه تغییر در ریتم و در واقع شکستن ریتم را بر عهده دارد تا بر تنوع ساختارى اجرا بیفزاید.
چوبدار: وظیفه ی هماهنگی ، چیدمان و سر گروهی سنج و دمام را بر عهده دارد و کسی است که همه ی ریتم ها را بداند
دمام: صدای پای ذوالجناح است و نشانه ی رزم اسب و اسب های جنگی است
اصطلاحاً (تک و دو چوب)است؛ غمبر نیز در حین اوج گرفتن به کار میرود که به عبارتی ترکیب شدن صدای پای اسب ها با صدای پای ذوالجناح است.
سنج: نشانه ی شمشیر زدن و اصابت شمشیر به شمشیر است و موجب زیبایی بخشیدن به صدا و نگه داشتن ریتم می باشد.
شیپور: نماد آغاز و پایان جنگ؛ (نماد هلاکت دشمنان و یا شهادت مولا که با بغض و حزن همراه است.)
در چند دقیقه ابتدایی سنج شروع نمی شود تا ذوالجناح مولا را به سپاه دشمن برساند سپس هراه اوج گرفتن دمام،صدای سنج نیز با صدای دمام آمیخته میشود.
تعداد دمام ها فرد است و کمترین آن به نیت پنج تن، پنج عدد است.
در ابتدا شیپور برای شروع جنگ به صدا در می آید که بغضی همراه دارد، سپس دمام با ضربه های آرام و با تومئنینه شروع و همه دمام ها همراهی میکنند، دور کمی بالا میرود و سنج با هماهنگی ریتم به صدا در می آید، با اشاره چوبدار و اجازه ایشان به نیت سه بار بازگشت مولا به خیمه سه بار سنج قطع میشود ،صدای سورنا(شیپور)به تعبیری به نشانه ی هلاکت دشمنان، به تعبیری شهادت مولا و یاران ایشان به صدا در می آید ویا خاتمه و آغاز جنگ.
مراسم را سنج و دمام زنها با وضو و خلوص نیت، اجابت دعا و حاجات خود و کسانی که میشنوند انجام میشود و هرکس به طریقی عشق بازی میکند
